Văn hoá

Giao thừa và năm mới của người Việt sống lâu năm ở Nhật

001
08/09/2025

Tôi kết hôn với người Nhật và đã sống ở Nhật nhiều năm. Khi nuôi dạy con, tôi muốn dạy con gái rằng “Tết là một dịp quan trọng ở cả Nhật Bản và Việt Nam”, vì vậy cứ mỗi dịp cuối năm, chúng tôi lại chuẩn bị đón Tết truyền thống của Nhật và ăn mừng năm mới. Gia đình tôi vẫn giữ truyền thống này ngay cả khi con gái tôi đã lớn. Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ với các bạn về ngày Tết của gia đình tôi. 〈Người viết: Một phụ nữ Việt Nam đã sống ở Nhật Bản lâu năm〉

【Tháng 12 năm 2019 Đăng lần đầu, tháng 8 năm 2025 Đăng bản cập nhật】

Cách tận hưởng cuối năm: Chuẩn bị đón Tết

Kagami mochi – Bánh giầy

Dọn dẹp và trang trí nhà cửa đón năm mới

Hàng năm, cứ đến cuối năm là gia đình tôi lại tổng vệ sinh nhà cửa. Mỗi người một việc, như dọn tủ quần áo và phòng ốc, vứt những thứ không cần thiết. Sau đó là lau kính cửa sổ trong phòng và ngoài ban công, thậm chí vệ sinh cả quạt thông gió trong bếp – thứ không thường xuyên được lau chùi. Sau khi nhà cửa gọn gàng sạch sẽ, chúng tôi sẽ để “kagami mochi – bánh giầy” ở phòng khách. Kagami mochi là một trong những nét truyền thống của ngày Tết ở Nhật.

Làm Osechi ryori

Cứ đến cuối năm là bạn sẽ thấy các sản phẩm mẫu, ảnh Osechi ryori (món ăn ngày Tết) được đóng gói trong các hộp vuông (hộp nhiều tầng) ở các trung tâm thương mại và siêu thị Nhật. Nhật Bản có văn hóa ăn các món ăn có thể để lâu và ăn chúng từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 1 (ba ngày Tết). Các món ăn này được gọi là “Osechi ryori”. Bức ảnh ở đầu bài viết này cũng chính là Osechi ryori. Tôi tự tay làm những món Osechi mà tôi có thể làm được. Ngày 30 và 31 tháng 12 là hai ngày tôi bận rộn với các món ăn này.

Nhân tiện, có vẻ như nhiều bạn trẻ người Việt đang sống ở Nhật cũng gặp nhau và mở tiệc trong dịp Tết của Nhật để thưởng thức bánh chưng và các món ăn truyền thống, giống như họ vẫn làm trong dịp Tết Nguyên đán của Việt Nam.

Toshikoshi Soba

Toshikoshi Soba

Ở Nhật Bản, ngày 31 tháng 12 được gọi là “Omisoka”. Nhật Bản có phong tục ăn mì soba vào đêm giao thừa. Mì soba này được gọi là “Toshikoshi Soba”. Gia đình tôi có phong tục vừa ăn mì Toshikoshi soba vừa xem chương trình “Kohaku Uta Gassen” của đài NHK. Nhiều gia đình khác cũng đón giao thừa theo cách này.

Tiếng chuông đêm giao thừa (Joya no kane)

Vào đêm giao thừa, một số người đến chùa và tham gia nghi lễ rung chuông 108 lần trước khi chào đón năm mới, sau đó họ sẽ đi lễ đầu năm.

Ngày Tết của gia đình tôi

Hình ảnh đi lễ đầu năm

Sáng mùng một

Vào sáng mùng một, cả gia đình tôi quây quần bên nhau, cùng ăn Osechi ryori và “Zoni” (canh bánh gạo). Ozoni là một loại canh miso đặc biệt dành cho năm mới. Sau đó, chúng tôi phát “Otoshidama” – mừng tuổi con cháu (trong gia đình và họ hàng). Otoshidama là một khoản tiền tiêu vặt đặc biệt trong năm mới.

Đi lễ đầu năm

Chiều ngày mùng một, chúng tôi đi chào hỏi gia đình bố mẹ chồng. Sau đó, chúng tôi đến đền để “đi lễ đầu năm”. Sau khi cầu khấn, tôi mua “Hamaya” – lá bùa may mắn và rút một lá Omikuji (quẻ bói). Chúng tôi cũng háo hức mua và ăn takoyaki, những món khác ở các quầy hàng trong khuôn viên đền thờ.

Nhân tiện, đền thờ Thần, chùa thờ Phật nhưng hầu hết người Nhật không quan tâm đến sự khác biệt về tôn giáo và quyết định đi đâu dựa trên phong cảnh, vị trí và sự náo nhiệt của đền chùa. Hơn nữa, có những người thường xuyên đi lễ cả đền và chùa.

external link Những ngôi đền, chùa nổi tiếng cả nước để đi lễ đầu năm

Cách tận hưởng ba ngày Tết

Trong nhà tôi, từ mùng 2 trở đi, mỗi người có một lịch riêng. Tôi rất thích Hakone Ekiden – cuộc chạy đua tiếp sức đường dài giữa các trường đại học ở vùng Kanto nên mùng 2 và mùng 3, tôi dán mắt vào TV. Ba ngày Tết (từ mùng 1 đến mùng 3 tháng 1) là thời gian để ăn mừng năm mới, thăm hỏi họ hàng, đi lễ đầu năm, dành thời gian rảnh rỗi để thư giãn.

Nhiều cách đón Tết khác nhau

Tôi đã giới thiệu về ngày Tết của gia đình tôi, nhưng mỗi gia đình lại có một cách đón Tết riêng.

Đoàn tụ với gia đình

Tết là thời điểm gia đình và người thân đoàn tụ. Những người sống xa quê thường về quê trong dịp Tết để sum vầy bên cha mẹ và người thân.

Du lịch – Giải trí

Nhiều người đi du lịch trong nước hoặc quốc tế trong dịp Tết. Do đó, tình hình giao thông trong dịp cuối năm và đầu năm mới khá phức tạp, giá phòng khách sạn cũng tăng cao. Tình trạng này giống như thời điểm tuần lễ Vàng (cuối tháng 4 đến đầu tháng 5) và lễ Obon (tháng 8) của Nhật Bản. Ngoài ra, một số người sống ở Tokyo chọn cách nghỉ Tết tại các khách sạn sang trọng trong thành phố thay vì đi du lịch xa.

Nhiều người bạn Việt Nam của tôi sống ở Nhật cũng tranh thủ dịp Tết Dương lịch để về Việt Nam. Lý do là vì việc nghỉ dài ngày ở trong dịp Tết Âm lịch khá khó khăn.

Mochi – Bánh giầy

“Mochi” là món ăn không thể thiếu trong dịp Tết ở Nhật. Người Việt ăn bánh giầy kẹp giò hoặc các loại nhân khác, còn người Nhật thì cho bánh giầy nướng vào canh Zoni, gói bánh giầy bằng rong biển rồi chấm nước tương hoặc ăn kèm với củ cải bào và nước tương. Cá nhân tôi thích ăn bánh giầy kẹp phô mai và chấm nước tương.

Thiệp chúc mừng năm mới

Ở Nhật Bản, truyền thống viết lời chúc mừng năm mới và gửi “nengajo” – bưu thiếp mừng năm mới bằng bưu điện đã có từ lâu. Hàng năm, bưu điện của Nhật phát hành bưu thiếp mừng năm mới vào ngày 1 tháng 11. Một số bưu thiếp có in sẵn tranh, hình vẽ ở mặt sau và cũng có loại bưu thiếp trơn. Nhiều người tự dùng máy tính để in ảnh gia đình và lời chúc mừng lên bưu thiếp trơn rồi mới gửi đi.

Số lượng bưu thiếp được phát hành đạt đỉnh điểm khoảng 4,46 tỷ vào năm 2003, nhưng trong những năm gần đây, số lượng người gửi lời chúc mừng năm mới qua email hoặc mạng xã hội đã tăng vọt khiến văn hóa thiệp mừng năm mới suy giảm nhanh chóng. Số lượng bưu thiếp mừng năm mới được phát hành đã giảm dần qua từng năm, số lượng bưu thiếp dành cho năm 2025 (phát hành vào tháng 12 năm 2024) chỉ đạt khoảng 1,07 tỷ chiếc.