Thời cấp 2 và cấp 3, tôi học chuyên Anh và tham gia đội tuyển Anh ở những trường chuyên hay lớp chọn của tỉnh Thanh Hoá. Từ năm lớp 7 đến lớp 9, điểm tiếng Anh của tôi luôn cao nhất lớp, nhưng tôi chỉ thực sự nắm bắt được bí quyết đạt điểm cao từ năm lớp 7. Tôi nhận ra là mình không cần suy nghĩ quá phức tạp, chỉ cần ghi nhớ thật tốt những cấu trúc câu đã học, khi làm bài chỉ cần thay từ vựng khác vào mẫu câu đó, thì đáp án không thể sai được. Thời đó hoàn toàn không có internet, điện thoại thông minh như bây giờ. Nên khi cảm thấy hứng thú với việc học tiếng Anh, tôi nhờ bố đưa đi hiệu sách to nhất ở thị xã Bỉm Sơn và mua cho tôi toàn bộ số sách tiếng Anh có ở hiệu sách, từ sách tham khảo, sách luyện thi đến từ điển (chừng 10 cuốn).

Vào đại học được nửa năm, chúng tôi bắt đầu chọn chuyên ngành. Lúc đó, tôi đã rất phân vân giữa ngành Hàn Quốc học và Nhật Bản học, là hai ngành được yêu thích nhất trong khoa. Nhưng rồi, tôi quyết định chọn Nhật Bản học vì kỉ niệm với bộ phim “Oshin” của Nhật. Những cảm xúc khi xem phim từ thời tiểu học, vẫn để lại ấn tượng sâu đậm trong tâm trí tôi và đó là lí do để tôi chọn Nhật Bản. Một lí do tưởng chừng đơn giản, nhưng đến tận bây giờ tôi vẫn tin đó là lựa chọn đúng đắn nhất trong cuộc đời mình.

16 năm trôi qua và gắn bó với nước Nhật, tôi luôn có cảm giác gần gũi với cái gọi là “khí chất” của người Nhật. Ở người Nhật có những đức tính như nhẫn nại, chịu khó, luôn giữ lời hứa và đúng hẹn… Tôi cũng có những nét tính cách như thế và tôi hay bị nói, “Chắc bị ảnh hưởng bởi người Nhật!”, nhưng không phải, tính cách của tôi vốn dĩ từ xưa đã như thế rồi. Chính vì thế, tôi càng cảm thấy mình rất có duyên với nước Nhật.

Tôi vừa dạy tiếng Nhật ở trường đại học, vừa làm thêm, công việc là dịch sách vào những lúc có thời gian rảnh như buổi tối hoặc cuối tuần. Sau khi kết thúc chương trình du học lần thứ hai và về nước được 2 năm, tôi được một giáo viên trong khoa Đông Phương giới thiệu công việc này. Tác phẩm dịch đầu tay của tôi là cuốn “5cm trên giây”, một cuốn tiểu thuyết được rất nhiều bạn trẻ Việt Nam yêu thích. Tôi cũng thích cuốn này, vì câu chuyện buồn da diết của nó. Đặc biệt những hình ảnh xuất hiện trong truyện như tuyến đường sắt Odakyu, những toà nhà cao chọc trời ở Shinkuku, đoạn đường có thanh chắn đường ray, nơi hai nhân vật chính bước qua nhau tạo cảm giác thân thương, nó gần như trùng khớp với nơi tôi sống, khi còn học tại trường Senshu. Đó cũng là lý do tôi nhận dịch cuốn này.

Sau đó, tôi có dịch một số cuốn tiểu thuyết khác, như “Nhật kí bị lãng quên” của Shizukui Shusuke, “Narratage” của Shimamoto Rio, “Tên ngốc và bài kiểm tra” (tập 1) của Inoue Kenji, “Nỗi buồn của Suzumiya Haruhi” của Tanigawa Nagaru…

Hồi sinh viên, ngoài thời gian học trên lớp, tôi dành khoảng 2~3 tiếng mỗi ngày để học ở nhà. Tuy nhiên, lúc đó khả năng nói của tôi không được tốt. Phải đến khi sang Nhật du học, những kiến thức đã tích luỹ trong 2 năm rưỡi trở thành nền tảng và nhờ đó khả năng giao tiếp của tôi được cải thiện đáng kể. Ngoài ra, tôi dành khoảng 4~5 tiếng để học mỗi ngày.

Ngoài du học, tôi thấy có một phương pháp khá hiệu quả, đó là học qua những câu thoại trong phim. Tôi học được những đoạn hội thoại, trong các tình huống cụ thể, như ở trường học, nơi làm việc, giữa bạn bè, đồng nghiệp… Tôi xem rất nhiều phim truyền hình Nhật (nghe tiếng Nhật, kèm phụ đề tiếng Việt), ghi nhớ những câu nói ở những phân cảnh mình thấy ấn tượng. Sau đó, nếu bắt gặp tình huống tương tự trong thực tế, tôi thử áp dụng và nói theo. Nếu dùng sai, sẽ được người Nhật sửa. Bằng cách đó, dần dần tôi đã có thể nói chuyện với người Nhật một cách tự nhiên. Những bạn yêu thích Anime có thể vận dụng cách tương tự qua Anime chẳng hạn.

Tôi rất thích hoa anh đào của Nhật. Trước đây, tôi từng đọc một bài báo có tựa đề “Tại sao người Nhật lại thích hoa anh đào đến thế?”. Bài báo nói về sức cuốn hút của hoa anh đào, không phải chỉ bởi vẻ đẹp của những bông hoa đang nở, mà còn là vẻ đẹp của những cánh hoa rơi. Hoa anh đào từ lúc nở rộ đến khi rụng xuống chỉ tầm 10 ngày, hình ảnh những cánh hoa rơi gợi nên cảm giác về “nỗi buồn”, “sự mong manh” và “thanh tao”. Trong văn học Nhật, cũng có những khái niệm như “sự vô thường của vạn vật”, “monoaware” (vẻ đẹp thoáng qua), khơi gợi cảm thức về cái đẹp rực rỡ rồi sẽ tàn phai, hay vẻ đẹp của cánh hoa mong manh đang lìa cành, đó là mỹ cảm rất riêng của Nhật. Chính vì gắn bó với nước Nhật một thời gian dài như thế, tôi cũng bị cuốn hút mạnh mẽ bởi vẻ thanh tao mà phù du của những cánh hoa anh đào rơi.

Ngoài ra, tôi còn bị ảnh hưởng bởi câu nói “nhất kì nhất hội”. Câu nói mang ý nghĩa “hãy trân trọng mọi cuộc gặp gỡ, mọi cơ hội trong cuộc đời mình, vì có thể nó sẽ là duy nhất”. Thảm hoạ kép phía Đông Bắc Nhật Bản xảy ra vào tháng 3 năm 2011, khi tôi đang du học lần thứ hai. Có rất nhiều, rất nhiều người đã chết hoặc mất tích ở vùng Tohoku, gần tỉnh Ibaraki (nơi tôi từng du học), và lần đầu tiên trong đời tôi cảm thấy mình gần với cái “chết” đến như vậy. Cũng chính vì trải nghiệm đó, tôi đã sống mỗi ngày với tâm niệm rằng “hãy trân quý những người ngay cạnh mình” và “trân trọng hiện tại”.

Khi du học lần đầu tiên, tôi tham gia hoạt động tình nguyện (khoảng 3 tháng) do trường Ibaraki tổ chức, công việc là dạy tiếng Nhật cho người Indonesia (chủ yếu là thực tập sinh kỹ năng). Ở lần du học thứ hai, chúng tôi đến thăm một trong những nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất từ thảm hoạ kép năm 2011 và có cơ hội giao lưu với những người dân nơi đây (chuyến đi 2 ngày 1 đêm).

Trong lần du học thứ ba này, đại dịch COVID-19 lan rộng khiến nhiều thực tập sinh kỹ năng hay du học sinh bị ảnh hưởng và gặp khó khăn về kinh tế. Năm tài khóa 2020, Hội người Việt ở Ibaraki tổ chức các buổi tư vấn pháp luật miễn phí cho người Việt, nên tôi đã đến Ibaraki cùng luật sư Sugita Shohei (đồng nghiệp cũ, làm việc cùng tôi khoảng 2 năm ở Trung tâm luật Nhật Bản) và phụ trách phiên dịch cho luật sư. Việc tham gia các hoạt động tình nguyện như thế, vừa có ý nghĩa là giúp đỡ được ai đó, vừa cho tôi cơ hội gặp gỡ và học hỏi, nó trở thành những kinh nghiệm vô cùng quý giá trong cuộc đời. Các bạn sinh viên đang du học, các bạn cũng thử tìm kiếm những cơ hội như thế xem sao nhé!