Tôi sang Nhật vào tháng 2/2020 và bắt đầu chương trình thực tập kỹ năng tại tỉnh Toyama từ tháng 3. Lương nhận về tay khoảng 104,000 yên (khoảng 22,6 triệu đồng). Công việc của tôi tại công xưởng là dùng máy để uốn các thanh cốt thép, sau đó buộc chúng lại với nhau và vận chuyển đi chỗ khác.

Những ngày như thế cứ tiếp diễn, tôi bắt đầu suy nghĩ đến việc bỏ trốn. Một phần là do độ khắc nghiệt của công việc và mối quan hệ giữa người với người ở chỗ làm, nhưng nguyên nhân lớn nhất là do tiền lương thấp hơn so với kỳ vọng trước đó của tôi. Tôi đã nghĩ nếu cứ tiếp tục làm việc như thế này thì mãi sẽ chẳng trả hết được món nợ ở nhà. Nếu lương nhận được về tay ít nhất khoảng 150,000 yên, có lẽ tôi đã từ bỏ ý định bỏ trốn.

Sau khi chuyển đến Kanagawa làm việc được 1 tháng, ngày 7/4 (sau ngày nhận lương) tôi và một người bạn cùng công ty tên là Tâm (tên giả) đã bỏ trốn. Tôi có một người bạn cùng khóa hồi ở cơ quan phái cử làm việc ở công ty khác đã bỏ trốn trước đó tên là Chung (tên giả). Chung lúc đó đang làm Uber Eats ở Tokyo, công việc này khá giống với Grab ở Việt Nam. Tôi và Tâm đã lên tàu điện đi đến ga JR Shinokubo và đã vào nhà Chung. Anh ấy sống trong căn phòng nhỏ có đặt 3 chiếc giường tầng cùng với một du học sinh (người thuê nhà) và 2 người đã bỏ trốn khác. Tôi và Tâm đã trả mỗi người 10,000 yên để xin ở đây 2 tuần.

Để có thể đi làm Uber Eats cần tạo tài khoản, tuy nhiên thực tập sinh lại không thể đăng ký được. Vì thế, các hoạt động mua bán tài khoản ngầm đã được tổ chức. Chúng tôi thông qua giới thiệu của Chung đã bỏ ra mỗi người 100,000 yên để mua tài khoản từ hai người tự xưng là du học sinh. Thật không may, vào ngày tiếp theo tài khoản đó không thể đăng nhập được và cũng không thể liên lạc được với họ nữa. Lần theo thông tin trên mạng xã hội, tôi đã tìm ra người quen của người bán, và qua đó hỏi địa chỉ, tìm đến nhà và trước mắt đã đòi lại được 50,000 yên. Nhưng ngay sau đó anh ta đã lập tức chuyển chỗ ở nên số tiền còn lại đã không lấy lại được.

Ngày 14/7, khi tôi đến ga Sakudaira ở tỉnh Nagano bằng tàu Shinkansen đã thấy Tùng đợi sẵn ở đó. Đang trên đường hướng tới làng Kawakami tỉnh Nagano trên chiếc ô tô do do Tùng lái, đi được khoảng 1 tiếng có một người tên Hoàng cũng đã lên xe. Thẻ ngoại kiều giả chưa được hoàn thành, nhưng theo chỉ thị của Hoàng tôi đã đưa thẻ thật cho chủ (nông nghiệp) xem, thật không ngờ họ đã đồng ý. Chủ biết là lao động bất hợp pháp nhưng vẫn nhận tôi vào làm. Tôi trả cho Hoàng 20,000 yên và từ ngày hôm đó bắt đầu sống ở đây. Chỗ ở là tầng 2 của một nhà kho.

Công việc nông nghiệp rất vất vả, phải dậy từ 1 rưỡi sáng, trong thời gian làm việc từ 2 giờ sáng đến 11 giờ trưa chỉ được nghỉ giải lao vỏn vẹn 10 phút. Sau đó nghỉ trưa 2 tiếng và tiếp tục làm việc từ 13:00 đến 16:30. Sau khi hoàn thành công việc chỉ kịp ăn tối và tắm rửa rồi đi ngủ trước 19 giờ. Công việc lúc rạng sáng phải dùng đèn pin đội đầu vừa chiếu sáng vừa dùng dao cắt rễ xà lách, thu hoạch, sau đó chia theo kích cỡ rồi đóng thùng chất lên xe tải. Buổi chiều làm những việc như ươm cây giống, bón phân, làm cỏ.

Làm công việc trên có 3 người Nhật và 3 người Việt Nam. Ở làng Kawakami và làng bên cạnh là làng Minamimaki có khoảng 1500 hộ nhà nông đang cần người lao động nước ngoài, tuy nhiên do ảnh hưởng của dịch Corona nên việc nhập cảnh của người nước ngoài bị tạm ngừng, liên tiếp xuất hiện những nhà nông phải dựa vào nguồn môi giới lao động bất hợp pháp của Hoàng.

Thời điểm đó là mùa xà lách nên tôi làm liên tục đến cuối tháng 9 mà không có ngày nghỉ nào, rất may mắn lương về tay của tháng 7: (15 ngày công) khoảng 150,000 yên (khoảng 32,7 triệu đồng), tháng 8: khoảng 240,000 yên, tháng 9: khoảng 230,000 yên. Tuy nhiên, sang tháng 10 công việc ít dần nên lương chỉ còn khoảng 150,000 yên. Về tiền lương thì người của công ty của Hoàng hàng tháng đi ô tô đến và trả bằng tiền mặt cho chúng tôi. Chi tiêu hàng tháng của tôi khoảng 40,000 yên nên đã gửi tiền về nhà được rất nhiều. Chỉ có điều đến mùa đông tiền lương sẽ bị giảm nên tôi định kiếm công việc khác để làm, đúng lúc đó đột nhiên bị cho thôi việc.

Ngày 13/10, có thông báo trên mạng xã hội từ người của công ty với nội dung: “Công ty đang bị cảnh sát điều tra. Công ty sẽ chấm dứt hợp đồng với lao động người Việt Nam”. Ngày 20, khoảng 100 người lao động bất hợp pháp đã bị triệu tập tại hợp tác xã của làng. Người Nhật đến từ Osaka và Hoàng đã thông báo rằng: “Vì công ty TNHH Hoàng Anh đang bị cảnh sát điều tra nên sẽ chấm dứt hợp đồng với mọi người, mọi người hãy tìm cách trốn đi”. Đây là lần đầu tiên tôi biết mình là nhân viên phái cử của công ty Hoàng Anh. Ngày 27, tôi được chủ chở đến nhà ga bằng xe ô tô và đã quay lại Tokyo. Ở Tokyo tôi sinh hoạt dưới sự giúp đỡ của một Tổ chức phi lợi nhuận được người quen giới thiệu.

Sau khi bỏ trốn được khoảng nửa tháng, trong cuộc gọi video tôi đã bị mẹ tra hỏi vì nhận ra nơi ở khác so với trước, nên tôi đã thành thật nói với mẹ: “Con đã bỏ trốn và hiện tại đang làm nông nghiệp”. Mẹ tôi đã rất lo lắng. Tôi đã gửi về cho gia đình 210,000 yên trong thời gian 3 tháng ở Toyama và 500,000 yên trong thời gian 4 tháng ở Nagano, nhưng khoảng 2 tháng rưỡi sau khi thất nghiệp tôi đã không có thu nhập. Nếu như bỏ trốn, việc làm không được ổn định và sẽ có những khoảng thời gian không có việc. Vì thế, nếu không chọn cách bỏ trốn mà cố gắng chăm chỉ làm việc liên tục thì kết quả có thể gửi được nhiều tiền về cho gia đình hơn.

Bây giờ tôi rất hối hận về việc đã bỏ trốn. Làm việc bất hợp pháp đã rất mệt mỏi về mặt tinh thần. Hơn nữa, công việc làm nông nghiệp không những vất vả tương đương với công việc ở công trường xây dựng, mà còn không được trả thêm phụ cấp vào ban đêm hay những ngày nghỉ. Nhưng do là lao động bất hợp pháp nên tôi chẳng thể trao đổi với ai. Nếu là bây giờ, cho dù công ty nơi thực tập có khó khăn, vất vả đến đâu đi chăng nữa, trước hết tôi sẽ trao đổi đến nghiệp đoàn quản lý. Nếu như thế mà tình hình vẫn không cải thiện tôi sẽ trao đổi với Hiệp hội thực tập kỹ năng quốc tế (OTIT) hoặc các tổ chức hỗ trợ tư nhân.

Tôi bắt đầu làm công việc hộ lý bán thời gian (chăm sóc người cao tuổi) từ tháng 1/2021 nhờ sự giúp đỡ của NPO Hội hỗ trợ Nhật Việt Tomoiki..Lương nhận về tay hiện tại khoảng 110,000 đến 130,000 vạn yên, nhưng nếu đỗ kỳ thi và trở thành “người nước ngoài có kỹ năng đặc định” thì lương sẽ tăng và có thể làm việc dài hạn tại Nhật. Tôi sẽ cố gắng làm việc chăm chỉ để trả nợ cũng như muốn tiết kiệm một khoản tiền cho tương lai.