Tổ chức pháp nhân phi lợi nhuận “Hội Hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật” đặt trụ sở tại một ngôi chùa ở quận Minato, thủ đô Tokyo. Tổ chức này từ lâu đã thực hiện việc hỗ trợ người Việt sống ở Nhật Bản (thực tập sinh kỹ năng, du học sinh v.v…). Từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, hội đặc biệt dồn sức hỗ trợ đời sống, tìm kiếm và tìm lại việc làm cho người Việt ở Nhật Bản gặp khó khăn.

Hỗ trợ thực phẩm, đời sống, việc làm

Hỗ trợ về thực phẩm

Hội hỗ trợ thực phẩm cho những người Việt sống tại Nhật Bản gặp khó khăn trong cuộc sống do đại dịch COVID-19. Gạo, mì gói, gia vị v.v… được xếp vào các hộp các-tông gửi đi khắp các vùng miền trên đất Nhật. Từ tháng 3 ~ tháng 7/2020, hội đã gửi đi khoảng 5.000 hộp và sau đó lại liên kết với tổ chức phi lợi nhuận ở Kobe để tiếp tục thực hiện hỗ trợ thực phẩm.

Hỗ trợ đời sống, hỗ trợ tìm việc

Trong khoảng nửa năm tính từ tháng 3/2020, hội đã cưu mang khoảng 100 người Việt sống tại Nhật Bản, là cựu thực tập sinh kỹ năng hay cựu du học sinh v.v… chưa thể về nước do đại dịch COVID-19. Những người được hội cưu mang được ở miễn phí trong chùa và được cấp cả đồ ăn thức uống.

Từ tháng 9/2020, hội chuyển hướng từ hỗ trợ người chờ về nước sang hỗ trợ những người muốn đi tìm việc hoặc tìm lại việc làm. Ngoài việc cung cấp chỗ ăn ở miễn phí tại chùa, hội còn hướng dẫn học thi Năng lực tiếng Nhật (JLPT) và thi kĩ năng, là những kỳ thi cần thiết để chuyển sang tư cách lưu trú Kỹ năng đặc định. Không chỉ thế, hội còn hỗ trợ chuyển đổi tư cách lưu trú và tìm việc làm.

Hỗ trợ chuyển đổi tư cách lưu trú

Hơn nửa số người Việt được hội cưu mang thời gian gần đây có nguyện vọng tìm việc hoặc tìm lại việc làm mới. Trong số đó có cả các cựu du học sinh hoặc cựu thực tập sinh kỹ năng từng bỏ trốn.

Đối với các cựu thực tập sinh kỹ năng bỏ trốn, trước tiên, hội giúp họ lấy tư cách “lưu trú ngắn hạn” để không còn cư trú bất hợp pháp.

Bước tiếp theo, hội thực hiện đàm phán với Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh để chuyển đổi từ tư cách “lưu trú ngắn hạn” sang loại tư cách lưu trú “Hoạt động đặc định” (để duy trì công việc). Dù là người đã bỏ trốn, nếu chứng minh được rằng việc bỏ trốn là vì lý do bất khả kháng như bạo lực ở chỗ làm v.v… thì vẫn có thể tìm lại công việc khác.

Để chứng minh được điều đó, cần có các chứng cứ như nội dung trao đổi (qua Messenger, LINE v.v…) với đoàn thể quản lý (nghiệp đoàn) hoặc công ty tiếp nhận, video, hình ảnh v.v… Từ tháng 9/2020 đến tháng 7/2021, trong số 305 cựu thực tập sinh kỹ năng bỏ trốn mà Hội Hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật cưu mang, 189 người đã lấy được tư cách lưu trú “Hoạt động đặc định” (để duy trì công việc).

Tuy nhiên, để thực hiện thủ tục xin chuyển tư cách lưu trú này, cần phải có các giấy tờ do đoàn thể quản lý cũ cung cấp. Do nhiều đoàn thể quản lý không chịu hợp tác, nên hội phải đàm phán, thuyết phục rất vất vả.

Trường hợp thực tập sinh kết thúc quá trình thực tập kỹ năng một cách êm đẹp thì thủ tục chuyển tư cách lưu trú này là dễ dàng. Tuy nhiên, nếu đã bỏ trốn quá lâu thì vẫn có khả năng không chuyển được tư cách lưu trú. Trường hợp này, hội lại đứng ra hỗ trợ để người đó có thu nhập thông qua việc làm thêm baito cho đến khi về nước.

Ngoài ra, trường hợp thực tập sinh kỹ năng chưa hết thời hạn lưu trú mà không thể tiếp tục quá trình thực tập, Hội lắng nghe để nắm được sự tình rồi trao đổi với 3 bên bao gồm Hiệp hội thực tập kỹ năng quốc tế (OTIT), đoàn thể quản lý, công ty tiếp nhận để giải quyết theo hướng đưa người đó trở lại làm việc tại nơi thực tập cũ hoặc nhờ tìm cho nơi thực tập mới.

Dạy tiếng Nhật miễn phí

Giờ học tiếng Nhật do hội tổ chức

Tư cách lưu trú “Hoạt động đặc định” để duy trì công việc là tiền đề để chuyển sang tư cách lưu trú kỹ năng đặc định. Người nước ngoài muốn có tư cách lưu trú kỹ năng đặc định cần phải đỗ kỳ thi năng lực tiếng Nhật JLPT trình độ N4 trở lên và đỗ kỳ thi kỹ năng đúng ngành nghề mình mong muốn. Hội Hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật cũng hướng dẫn người Việt do hội cưu mang trong cả việc học thi các kì thi này.

Trong hội có một số nhân viên dạy tiếng Nhật, trong đó có 3 người đã hoàn thành chương trình đào tạo giáo viên tiếng Nhật. Ngoài ra, cuối tuần còn có các sempai người Việt từng thi đỗ kì thi kỹ năng đến hướng dẫn học thi.

Năm 2021, hội tổ chức lớp học tiếng Nhật miễn phí 3 tiếng mỗi ngày, hằng tuần còn tổ chức thi thử cả JLPT. Ngoài giờ học nói trên, các cựu thực tập sinh kỹ năng và cựu du học sinh muốn chuyển sang kỹ năng đặc định còn tự học mỗi ngày vài tiếng đồng hồ.

Hỗ trợ tìm việc

Song song với các hoạt động trên, khi tìm thấy công ty phù hợp với nguyện vọng của người Việt do hội đang cưu mang thì hội sẽ cung cấp cho họ thông tin của công ty đó. Nếu họ tìm thấy nơi muốn làm thì có thể đến dự phỏng vấn, nhưng hội hoàn toàn không thu phí giới thiệu.

Phần đông trong số những người này sau khi đỗ phỏng vấn thì ban đầu sẽ đi làm theo hình thức baito. Khi thi đỗ JLPT và kỳ thi kỹ năng thì mới chuyển tư cách lưu trú từ “Hoạt động đặc định” sang “Kỹ năng đặc định”. Người có tư cách lưu trú “Kỹ năng đặc định” có thể làm việc ở Nhật tối đa 5 năm.

Lịch sử gần 50 năm hỗ trợ người Việt

Các buổi tối, những người đang trú tạm tại cơ sở của hội cùng nhau ăn tối

Thời điểm hiện tại (ngày 15/7/2021), Hội Hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật đang cưu mang 26 người Việt.

Đại diện của hội là bà Yoshimizu Rie (52 tuổi). Cha bà vốn là sư trụ trì của chùa. Từ năm 1963, ông đã bắt đầu giúp đỡ cho các nhà sư Việt Nam sang du học tại Nhật Bản và bố trí cho họ sống ở ngoài chùa. Tuy nhiên, sau trận Đại động đất Đông Nhật Bản năm 2011, nhà chùa đã cưu mang cho 86 du học sinh và thực tập sinh Việt Nam trong vòng 1 tháng. Kể từ đó, nhà chùa tiếp tục cưu mang những người Việt Nam cần hỗ trợ tới tạm sinh sống.

Bà Yoshimizu Rie thương lượng với công ty tiếp nhận mới cho 1 thực tập sinh kỹ năng (người ngồi bên trái)

Từ vài năm gần đây, bà Yoshimizu chính thức thực hiện việc hỗ trợ cho các thực tập sinh kỹ năng và du học sinh người Việt đang bế tắc. Bà cứu giúp các thực tập sinh kỹ năng gặp khó khăn do công ty tiếp nhận đối xử không thoả đáng, và thậm chí còn giúp đỡ trong việc sinh nở và đời sống cho người Việt chẳng may có thai ngoài ý muốn.

Sau khi tiếp nhận nội dung xin tư vấn, bà vừa trao đổi với chuyên gia, vừa đàm phán với công ty tiếp nhận, đoàn thể quản lý, OTIT, trường học v.v… để giải quyết vấn đề. Trong năm tài chính 2019, Hội Hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật đã hỗ trợ 218 người (tính theo số vụ việc đàm phán với các bên liên quan), cưu mang được 46 người. Trong năm tài chính 2020, Hội hỗ trợ được 6.500 người, cưu mang 306 người.